VARİS VE VENÖZ HASTALIKLAR

Varis venlerin(toplardamarların) genişleyip deformasyona uğraması sonucu fonksiyonel ve görsel bozukluklar oluşmasıdır.
Tüm venlerde görülebilir ancak venöz basıncın daha yüksek olduğu bacak ve ayak gibi aşağıda kalan vucut kısımlarında çok
daha sık görülür. Yürüme ve özellikle ayakta kalma sırasında bu damarlarda basınç en yüksek değerine ulaşır.

Pek çok insan için varis sadece kozmetik yönden önemlidir ancak bir kısım hasta hastalığın daha ileri evrelerinde
özellikle ayakta kalmakla artan bacaklarda şişme, ağrı, gece krampları, huzursuz bacak gibi şikayetler tanımlar.
Varisler bazen daha ciddi problemlere de sebep olabilir ve bazen daha ciddi dolaşım bozukluğu problemlerinin tek göstergesi olabilir. Bu her varisi olan hastanın dolaşım bozukluğu olduğu anlamına gelmemelidir, özellikle uzun sürede çok yavaş ilerleyen ince kılcal damarlarda varis oluşumu endişe uyandırmamalıdır. Bu durumlarda tedavi hekiminiz tarafından önleyici yöntemlerle kolaylıkla düzenlenebilir.Çoğu zaman hastalık bu fotoğraftaki kadar dramatik bir sonuca ulaşmaz ancak erken evrelerde tedavi edilmezse bu boyutlara ulaşabilir.Bu hastada olduğu gibi cerrahi tedavi sonrası varisler yokolsa da cilt rengi ve yapısındaki bozukluklar düzelmez.

Bulgu ve şikayetler:

Varisler genellikle ağrı şikayeti oluşturmaz.Ağrı şikayeti olmadan koyu mor veya mavi bazen de kırmızı renkli olabilirler.
Dönmüş,kıvrılmış ve ciltten kabarmış görünebilirler.Ağrı varlığında bacaklarda
şişme, ağırlık hissi, diz altında daha belirgin olmak üzere bacaklarda yanma, gece krampları oturma ve/veya ayakta hareketsiz kalma sonrası kötüleşen ağrı, damarlar etrafında kaşıntı hissi,daha ileri aşamalarda ise özellikle ayak bileği veya bacağın iç
kısmında cilt rengi değişikliği, son aşamada ise ciltte kanama, yara ve ülser oluşumu görülebilir. Son iki aşama ciddi dolaşım problemi göstergesidir ve mutlak tıbbi müdahale gerektirir.

Spider ven(örümcek ağı) dediğimiz lezyonlar varisin daha ince ve cilt yüzeyine daha yakın olanlarıdır.genellikle ciltte kabarıklık oluşturmazlar. Görüntüsü örümcek ağına benzediği için bu şekilde isimlendirilirler. Spider venler tüm vucutta ve yüzde
görülebilir.

Ne zaman hekime başvurmak gerekli?

Egzersiz yapmak, bacaklarınızı kaldırmak veya varis çorabı giymek gibi önleyici yöntemler varise bağlı ağrıların ve diğer şikayetlerinizin azalmasını sağlayabilir ve hastalığın ilerlemesini durdurabilir. Ancak varislerinizin görüntüsü yada hissettirdikleri sizi endişelendiriyorsa ve önleyici uygulamalar şikayetlerinizi azaltmıyorsa hekiminizle görüşmelisiniz.

Normal dolaşım:

Atardamarlar kanı kalpten alarak tüm vucudumuza dağıtarak tüm dokulara oksijen ve enerji kaynaklarını taşır. Toplardamarlar ise dokulara ulaşan kanı tekrar kalbe taşımakla görevlidir. Ancak bu geri dönüş dokularda kalp gibi kasılan bir organ aracılığı ile pompalanarak taşınmaz. Ayrıca kalp göreceli olarak yukarıda olduğu için vucudun alt yarısından gelen kan yerçekimine karşı taşınır. Bu taşıma bacak kaslarında kasılma ve elastik damar duvarlarının gerilmesi ile olur. Bacak kasları kasıldığında venlerin içindeki tek yönlü kapakçıklar kanın kalbe doğru hareketi ile açılırken kanın geri hareket etmesini engeller.

Varis ve venöz yetmezlik:

Venöz yetmezlik dediğimiz olgu damar içindeki kapakçıkların yapısal ve fonksiyonel bozulması ile ayaklardan kalbe
doğru gelen kanın geri kaçışına izin vermeye başlamasıdır.Bu duruma reflü denir ve venöz hastalıklarda reflü şiddetinin 4
derecesi vardır.Bu reflü olgusuna venöz yetersizlik diyoruz. Daha ileri reflü yani kaçak yada venöz yetersizlik olması durumunda kan bacak ve ayaktaki damarların içinde daha çokgöllenir, venler genişleyerek varisli hale gelir. Bu venler oksijenden fakir olduğu için daha çok mavi-yeşil renkte olurlar. Reflü yüzeyel venöz sistemde olursa varis oluşumuna sebep olurken, derin venöz sistemde yani bacağın daha iç kısmında olursa derin venöz yetmezlik adını alır. Yüzeyel venöz yetmezlik ve varis için çok çeşitli müdahale seçenekleri varken, derin venöz sistemde müdahale şansı oldukça kısıtlıdır.

Varis-Başlıca sebepler:

Hamilelik: Bazı kadınlarda varisler hamilelik sırasında oluşur. Hamilelik kan hacmini arttırır ve gebeliğe bağlı olarak karın içinde basınç artışı kanın bacaklardan kalbe dönmesini zorlaştırır.Bu durum fetüsün büyümesini destekleyen bir değişikliktir ancak ne yazık ki yan etkisi bacak venlerinin genişlemesidir. Varisler gebelik sırasında ilk defa ortaya çıkabilir veya eski varislerde artış görülebilir. Hamilelik sırasındaki hormonal etkiler de damarlarda genişlemeye yol açar. Hamilelikte ortaya çıkan varisler genellikle doğumdan sonra 3 ay içinde medikal tedavi olmadan azalabilir veya yok olabilir.

Yaş: Yaş ilerledikçe venler yapısal değişiklikler sonucunda elastisitesini kaybeder ve gerilme etkisinden daha çok etkilenerek, yıpranırlar.venlerde reflü oluşur.

Diğer Risk faktörleri:

Kadınlarda sık görülmesinin sebepleri:

-hamilelikte hormonal değişiklikler ve büyüyen uterusun(rahimin) mekanik etkisi,

Cinsiyet: Ülkemizde görülme sıklığıyla ve cinsiyet dağılımıyla ilgili kapsamlı çalışma yoktur.Amerikada kadınlarda görülme sıklığı %25-27 iken erkeklerde %15 saptanmıştır. kılcal damar varisleri toplumun %60ında görülür.

-premenstruasyon veya menapoz sırasındaki hormonal değişiklikler,

-hormon replasman tedavisi ve doğum kontrol hapı içindeki kadın cinsiyet hormonlarının ven duvarında gevşemeye sebep
olması,

-çok doğum yapma: her hamileliğin venler üzerinde kalıcı değişikliklere yolaçması.

Irk: Kafkas ırk kökenlilerde varis daha sık görülür.
Aile öyküsü:1.derece yakınlarında varis olanlarda varis oluşma olasılığı daha yüksektir. Kalıtımsal özellik vakaların %15-40 ında saptanmıştır.
Obesite: Alınan her kilo venler üzerindeki basıncı biraz daha arttır.
Uzun süreli oturma ve ayakta hareketsiz durma: Hareket etmediğiniz sürece özellikle bacaklarınız hareket etmediğisürece toplardamarlarınızdan kanın dönüşü yeterli olmaz ve zamanla damar içinde basınç artar.
Meslek: Bazı meslek gruplarında varis çok daha sık görülür ve daha ileri evrelere ulaşır.Bu durum çalışma
sırasında vucut pozisyonu ve hareketsizlikle ilgilidir. Kendi deneyimlerime göre sıklık sırasıyla varis görülen meslek
grupları en başta berber ve kuaförler, öğretmenler, garsonlar, halter ve yüksek ağırlık taşımayı gerektiren sporlar, yükseğe
zıplamayı gerektiren sporlar örneğin voleybolculardır.
bazı bağ doku hastalıkları: damar yapısında esneklikle ilgili bozukluklara sebep olarak, pıhtılaşma eğilimi
yaratan bazı hastalıklar damar tıkanıklıkları nedeniyle kapakçıklarda bozulmaya sebep olarak varis oluşumunu arttırır.

Komplikasyonlar:

Varislerin komplikasyonları oldukça nadir görülür.

Ülserler: Özellikle ayak bileğine yakın bölgelerde varislere yakın ciltte şiddetli ağrı yapabilen ülser ve yaralar oluşabilir. Ülser oluşumu bu bölgede uzun süre göllenen hareketsiz kana bağlı cilt beslenmesinin bozulması ile olur.
Tromboflebit ve derin ven trombozu:Varisi olan hastalarda genişlemiş damarların içinde pıhtılaşmaya bağlı damar tıkanıklığı görülebilir. Bu damar tıkanıklığına tromboflebit ismini veriririz.Aynı tıkanıklık bacağın içinden giden derin damarlarda olursa Derin ven trombozu(DVT) ismini alır.

Tanı:

Varis görsel bir tanıdır ancak buzdağının bir de görünmeyen kısmı vardır. Bu görünmeyen kısım Venöz doppler ultrason
tekniği ile radyoloji hekimleri tarafından 3 kısımda değerlendirilirerek raporlanır. Bunlar yüzeyel, derin ve perforan (yüzeyel ve derin sistem arası bağlantılar) venöz sistemlerdir.Bu sistemlerde damar çapları ve kanın kaçma(reflü) oranları değerlendirilerek kapakçıkların fonksiyonları değerlendirilir ve sanal bir harita oluşur. Bu harita ile ciltte görülen varisler beraber değerlendirilerek tedavi şekline karar verilir.

Tedavi:

a-Hastanın kendi yapması gereken yaşam tarzı değişiklikleri.

-egzersiz ve spor yapmak(halter, ağırlık hariç),

-kilo vermek, yüksek lifli az tuzlu beslenmek,

-sıkı kıyafet giymemek, topuklu ayakkabı giymemek,

-bacaklarınızı yukarı kaldırmak,

-uzun süre ayakta veya oturarak hareketsiz kalmamak, bağdaş
kurup oturmamak,

b-medikal yaklaşımlar:

-Varis çorabı kullanımı,

-İlaçlar,

Burada en önemli nokta uygun bir varis çorabının her türlü ilaç tedavisinden çok daha etkili olduğunun bilinmesidir.Bir
parantez açarak varis çoraplarıyla ilgili bilgi vermek isterim.

VARİS ÇORABI:

Varis çorabı oldukça etkili bir tedavidir ancak düzenli kullanımı kolay değildir. Hiçbir hasta her gün varis çorabı giymek
istemez. Varis çorabını alırken dikkat etmeniz gereken bazı özellikler vardır.

- Varis çorabı boyunuza ve bacak bedeninize uygun olmalıdır. Bacak çevresi 3-4 seviyeden ölçülerek bacak
çapınıza uygun seçilmelidir.

-Mümkünse külotlu çorap tercih edilmelidir.Dizüstü çoraplar da tercih edilebilir ancak hareketli işleri olan kişilerde kaydığı
için ara ara düzeltmek gerekebilir.

-Her gün sabah yataktan kalkmadan giyilmeli, akşam çıkarılmalıdır.

-Class II olmalı diğer bir deyişle orta basınçta(25-35mmHg) olmalıdır.

-Dayanıklı olmalıdır. 3-6ayda bir yenilenmelidir.

-Özellikle diz arkası ve ayak bileği gibi kıvrım yerlerinde şiddetli ağrı yapabilir, bu bölgelerde ağrı varsa çorap uygun
değildir.

-Dizüstü çoraplarda kaymayı engelleyen silikon bantlı olanlar tercih edilmelidir.

-Parmak kısmı açık çoraplar ayakta ve parmaklarda şişme yapabilir.

-Dar çoraplar giyme güçlüğü ve kıvrım yerlerinde ağrı acıma hissi oluştururken, bol çoraplar venöz göllenmeyi önlemeyeceği için şişliğin devam etmesine ve şiddetli ağrıya sebep olabilir.

-Çorap gün içinde giyilecekse 5dk bacaklar yukarı kaldırılıp beklendikten sonra da giyilebilir.